Actueel

26 | 03 | 2024

Solidariteit

Op dinsdag 5 maart 2024 vond in cultureel centrum 't Zonnehuis in Amsterdam-Noord de eerste vertoning plaats van de documentaire 'Rebellie van de Hoop', gevolgd door de presentatie van het gelijknamige boek van Aline Pennewaard. Documentaire en boek geven op indringende wijze de geschiedenis weer van twintig jaar solidariteit met de vrijheidsdrang van en de acties voor de Joden in de Sovjet-Unie van de jaren 1970 en 1980.

Rebellie van de hoop vertelt over twee decennia strijd van het Nederlandse Solidariteitscomité voor de Sovjet-Joden. 
Het unieke aan dit bijzondere verhaal is dat rabbijn Awraham Soetendorp erin slaagde heel Nederland, Joods en niet-Joods, te verenigen in de strijd voor de Sovjet-Joden. De kerken, de politiek, de media, het onderwijs, iedereen deed massaal en onvoorwaardelijk mee. Het is een van de weinige doelen in de geschiedenis waarvoor Nederland ooit zo eensgezind is geweest. 

In maart 1970 werd in Nederland het Solidariteitscomité voor de Joden in de Sovjet-Unie opgericht. Onder leiding van rabbijn Awraham Soetendorp zou dit comité twintig jaar lang actievoeren voor de zogenoemde ‘refuseniks’: Joden die naar Israël wilden emigreren, maar van de Sovjetautoriteiten geen toestemming kregen het land te verlaten. Hun leven werd er na hun emigratieaanvraag niet makkelijker op. Ze verloren hun baan en werden vervolgd. Joodse religieuze en culturele uitingen waren verboden, Hebreeuwse les niet toegestaan. De ene na de andere Joodse dissident belandde na een schijnproces jarenlang in een Siberische gevangenis of werkkamp. De zaak van de refuseniks kreeg wereldwijd brede aandacht. Solidariteitscomités overal in het westen voerden actie en probeerden de politieke druk op Moskou op te voeren. Zij werden van informatie voorzien door de verbindingsmannen en -vrouwen van Nativ, de Israëlische overheidsorganisatie die zich in het diepste geheim bezighield met de contacten met Joden in het Oostblok. In Nederland kreeg de strijd voor de Sovjet-Joden bijzonder veel aandacht, niet in de laatste plaats omdat de Nederlandse ambassade in Moskou na 1967 voor Israël de diplomatieke belangen behartigde in de Sovjet-Unie. Veel vrijgelaten refuseniks, zoals Mikhail Stern en Natan Sharansky, wilden ons land als eerste bezoeken, omdat zij Nederland beschouwden als hun luidste medestander in de strijd voor vrijheid en zelfbeschikking. 

Over de Nederlandse strijd voor de Sovjet-Joden zijn een documentaire en een boek verschenen. Via een QR-code in het boek valt de documentaire online te zien [link opent Vimeo in nieuw venster].